Anne-Maartje: ‘Ongezond om te bezuinigen op kunst, cultuur en onderwijs’

Componist des Vaderlands Anne-Maartje Lemereis maakt zich zorgen over de toekomst van de Nederlandse muziek. ”Ik ben praktisch opgegroeid in de muziekschool”, vertelt ze. Zo had ze iedere week een halfuur muziekles, kreeg ze bij toelating tot de talentenklas van de lokale muziekschool (gesubsidieerd) 10 minuten extra les, mocht ze op kamermuzieklessen, kreeg ze voorbereidende lessen om toelating te doen op het conservatorium in theorielessen en had ze in de vakantie muziekmarathons. ”Allemaal dingen die gewoon konden omdat de muziekschool daar genoeg geld voor kreeg om te bewerkstelligen”, aldus Anne-Maartje. ”Dat waren voor mij echt de belangrijkste muziekontwikkelingsmomenten als muzikant.”  

Lees ook: Leven in de culturele sector

Dat is nu anders, weet Anne-Maartje: ”Veel muziekscholen zijn geprivatiseerd waardoor docenten niet meer in loondienst zijn. Er is veel minder samenhang waardoor je zo’n kamermuziekweek veel minder makkelijk kunt doen.” Het is een van de voorbeelden waarin Anne-Maartje de verdwijning van de rijkheid van het Nederlandse culturele leven herkent. Op het Utrechtse conservatorium ziet ze ook steeds minder Nederlandse masterstudenten. ”Niet alle beroepsmusici hoeven uit Nederland te komen”, zegt ze. ”Maar we waren heel goed.”  

Als voorbeeld noemt ze Louis Andriessen: ”Een van de belangrijkste Nederlandse componisten die in de ensemblecultuur echt internationaal een voorbeeld was.” Anne-Maartje legt uit dat de manier waarop hij dat deed – met onconventionele bezettingen – nog altijd levendig wordt uitgevoerd in de Verenigde Staten. ”En hier in Nederland is die hele ensemblecultuur wegbezuinigd. Dan ben je jezelf toch in de voet aan het schieten? Ik begrijp daar echt helemaal niks van”, brengt ze gefrustreerd uit.  

‘Maak muziekles toegankelijk voor alle kinderen’  

De oplossing zoekt Anne-Maartje in het onderwijs: ”Heel cliché, maar door muziekles toegankelijk te maken voor alle kinderen.” Ze bedoelt daarmee niet dat elk kind musicus moet worden, of zelfs op muziekles moet. Maar het moet wel kunnen, vindt Anne-Maartje. ”Op het moment dat je het wil moet je erheen kunnen en je moet als kind ook weten dat het bestaat en dat het kan. Dat zijn voor mij echt twee eerste levensbehoeftes.”   

Bezuinigingen op kunst, cultuur en onderwijs

Over het algemeen bemoeit Anne-Maartje zich niet zoveel met de politiek, maar: ”Nu we op een punt staan dat het voor onze sector wel eens de verkeerde kant op zou kunnen gaan ben ik er meer mee bezig.” Ze vertelt dat de bezuinigingen van een jaar of tien geleden nog steeds voelbaar zijn. Bezuinigingen op kunst, cultuur en onderwijs vindt de componist onbegrijpelijk. Anne-Maartje: ”Ik vind het ongezond voor zowel het welzijn, als de ontwikkeling, als de economie van het land. Er moet gewoon echt meer geld, tijd en aandacht naar het muziekonderwijs.”   

Het gaat er voor Anne-Maartje ook niet om of we een links of rechtse regering hebben in Nederland. Maar, zegt ze: ”Er zijn gewoon objectieve belangen die de culturele sector ons land brengt. Elke partij zou die moeten onderkennen, en dat doen ze niet. Dat vind ik erg. Als Componist des Vaderlands zou ik ze dat graag op een vriendelijke maar ook wel dringende wijze zichtbaar willen maken.”  

Lees ook: ‘Voor het eerst componeren is een magisch proces’ 

Anne-Maartje woont paneldiscussies bij, en geeft ook regelmatig lezingen en workshops. Op dit soort momenten preekt ze haar missie voor het Nederlandse muziekonderwijs, zo ook afgelopen vrijdag (6 september 2024). Tijdens de paneldiscussie ‘De Staat van de Nederlandse Nieuwe Muziek’ van Gaudeamus festival ging ze in gesprek met componisten Raaf Hekkema en Leonie Roessler. Dit naar aanleiding van de voordracht van voormalige Componist des Vaderlands Calliope Tsoupaki (2019-2021) tijdens de opening van het festival. Anne-Maartje: ”Onze verschillende werkwijzen binnen dezelfde scene. – de nieuwe muziek – leverde een brede kijk op de staat hiervan op.”

Componist des Vaderlands Anne-Maartje Lemereis schreef op 21 mei 2024 een politiek statement over het nieuwe regeerakkoord. In dit statement gaat ze in op de toegevoegde waarde van kunst & cultuur in de Nederlandse samenleving. Zo schrijft ze: ‘Kunst & cultuur zijn de voedingsbodem van onze maatschappij en de staat ervan is een graadmeter voor ons Bruto Nationaal Geluk’. Lees het hele statement hier.