Schatkamer van Willem Jeths – Daniel Ruyneman

Daniel Ruyneman (1886-1963)was al 27 jaar toen hij compositie ging studeren bij Bernard Zweers aan het Amsterdamsch Concervatorium. Zijn talent viel op, zo reageerde Claude Debussy bemoedigend op zijn jeudwerken.  Toen Ruyneman in het conflict tussen de vernieuwer Matthijs Vermeulen en de meer behoudende chef van het Concertgebouworkest Willem Mengelberg, koos voor de Vermeulen, besloot hij in 1920 naar Groningen te verhuizen, waar een progressief cultureel klimaat heerste.

Ruyneman correspondeerde met Alban Berg en Anton Webern en had regelmatig contact met geestverwanten als Darius Milhaud en Egon Wellesz. Na de Tweede Wereldoorlog verdiepte hij zich in het serialisme, maar kort voor zijn dood nam hij daar weer afstand van. Steeds bleef Ruyneman zoeken naar bijzondere klankcombinaties. De door hemzelf ontworpen “electrophoon”schreef hij niet alleen voor in Hiëroglyphen, maar ook in de Symphonie Brève van 1929. Het instrument ging in 1940 verloren bij het bombardement van Rotterdam. Ook klinken in zijn werk de resultaten door van zijn studies naar Javaanse muziek.

Hiërogliefen (1918)
Gecomponeerd twee jaar naar zijn afstuderen. Opmerkelijk is Ruynemans instrumentatie voor 3 fluiten,  celesta, cupbells, Electrofoon/vibrafoon, piano, 2 mandolines en 2 gitaren). Het korte feeërieke werk is schatplichtig aan Debussy, maar bezit toch een geheel eigen signatuur en neemt als vroeg voorbeeld van modernisme in de Nederlandse muziek een unieke plek in.

Beluister het fragment hier terug.

Over de schatkamer
Sinds 2014 kent Nederland een Componist des Vaderlands: Willem Jeths. Hij ontwikkelde een breed scala aan initiatieven om aan deze nieuwe functie inhoud te geven. Een van zijn initiatieven is de ‘schatkamer’: een selectie van vergeten werken die volgens Jeths op grond van de kwaliteit en originaliteit nog steeds gehoord moeten worden. Die werken presenteert hij gedurende zijn functie als Componist des Vaderlands. De verwachting is dat hij een twintigtal titels voor De Schatkamer van Willem Jeths zal verzamelen.

Bron: NPO Radio 4