Het onuitblusbare; Nielsen 4 – Rotterdams Philharmonisch

Carl Nielsen noemde zijn Vierde symfonie ‘de Onuitblusbare’. Hij doelde op de onverwoestbare natuurkracht die in mensen, dieren en planten huist. Het werk vormt hier het antwoord op de destructieve kracht van het bombardement van 75 jaar geleden op Rotterdam, waaraan Willem Jeths een nieuw orkestwerk wijdde.

Het RPhO vroeg Willem Jeths een werk van ruim tien minuten te schrijven dat het bombardement op Rotterdam, 75 jaar geleden, in herinnering brengt. “Het is”, zegt hij, “een moeilijk onderwerp als je, zoals ik, er niets voor voelt veel tromgeroffel te gebruiken om geweld uit te beelden. Ik heb naar het tegenovergestelde gestreefd. Voor een groot deel bestaat het stuk uit dromerige, serene muziek. Die werkt hier vooral als voorbode van het kwaad en als reactie daarop”.

Om voor zichzelf een dramatische lijn te creëren bedacht hij een verhaal over iemand die laat op de avond van de dag voor het bombardement thuis komt en via de radio een rond 1940 populair lied hoort. Dat heet Ketelbinkie en begint met de tekst ‘Toen wij uit Rotterdam vertrokken’. Dit lied, dat in de compositie wordt gecombineerd met Perotinus’ canon, blijft door het hoofd van de man spoken. Hij wordt er de volgende dag ook mee wakker doordat een carillon dezelfde noten laat horen. In het denkbeeldige scenario van de componist zijn de bommenwerpers dan al in aantocht. Jeths: “Voor wat er vervolgens in mijn stuk gebeurt heb ik me het effect van het bekende schilderij De schreeuw van Edvard Munch voorgesteld, namelijk sprakeloze verbijstering. Ik gebruik dan één enkele noot die klinkt door middel van een kristallen glas. Het is spanning die naar binnen slaat, implosie”.

Datum vrijdag 27 maart 2015

Aanvang 20.15 uur

Locatie De Doelen, Grote Zaal

Programma